Stanisław Moniuszko – nazwisko, które chyba każdy zna. Większość słysząc jego nazwisko powie – Halka lub Straszny Dwór. To dobre skojarzenie – te dwie opery to sukces i sława Moniuszki oraz najsłynniejsze polskie dzieła tego typu. Ale Moniuszko to postać szalenie ciekawa, która bardziej wnikliwym ujawnia więcej, niż te dwie opery – szereg dzieł mniej lub bardziej zapomnianych – jak opery Flis, czy Paria, kantata Widma do tekstu II części Dziadów, czy litewskie kantaty mitologiczne – Milda i Niłojła. Są to utwory bez wyjątku genialne – nie odstają od tych popularnych, a może nawet są przez nie niesłusznie przyćmione. Spośród tych tytułów, z których zainteresowanym polecamy wszystko, dziś na warsztat bierzemy wspomnianą Parię. Ze wszystkich wspomnianych dzieł, które nie wyczerpują tematu twórczości Stanisława Moniuszki, Paria wyróżnia się najbardziej.

Jej tematyka nie ma żadnego związku z Rzeczpospolitą i jej kulturą. Libretto, które kompozytor zamówił u Jana Chęcińskiego, oparte jest na dramacie francuskiego pisarza Casimira Delavigne’a, o tym samym tytule. Akcja dzieje się w Indiach. Dzieło podejmuje problematykę systemu kastowego – główny bohater, Idamor – dzielny obrońca ojczyzny zostaje zabity przez braminów, którzy dowiadują się, że jest z najniższej kasty – pariasów. W warstwie muzycznej Moniuszko zachowuje swój styl, można tam też doszukiwać się trochę z Chopina, czy Wagnera. Krytycy zarzucili Moniuszce, że nie umie zbudować egzotycznej atmosfery. Może to i prawda, ale to nie ujmuje w niczym geniuszowi dzieła, ani jego potędze brzmienia. Mnogość emocji jest rewelacyjnie oddana dźwiękiem. Paria, choć miała swoje okresy, w których była regularnie grywana pozostawała (choć niesłusznie), w cieniu Halki czy Strasznego dworu.

Dziś dzielimy się z tobą uwerturą do tej opery. Niech ta instrumentalna część wprowadzająca w operze w nastrój spektaklu, zachęci cię do poznania twórczości Moniuszki, a jej dźwięki niech będą miłym wypełnieniem niedzielnego wieczoru.