Na dzień 27 stycznia przypada Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu. Dokładnie 76 lat temu więźniowie obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau doczekali się wyzwolenia. Zanim jednak to nastąpiło, w lipcu 1942 roku trafił w to miejsce pewien niezwykły człowiek – polski kompozytor żydowskiego pochodzenia. Był nim Szymon Laks – dziś mało znany twórca współczesnej muzyki poważnej.

W nazistowskim piekle przeżył ponad 2 lata, jako członek, a następnie dyrygent męskiej orkiestry obozowej. Pod batutą kompozytora grało blisko czterdziestu muzyków, w tym popularny holenderski jazzman – Louis Bannet. Byli więźniowie wspominali w swoich świadectwach, iż muzyka wykonywana w Oświęcimiu miała służyć jako tortura – chodziło bowiem o utrzymywanie tempa marszu więźniów, bądź też sprawne liczenie szeregów.

W październiku 1944 roku Laks został przetransportowany do obozu w Dachau, skąd rok później wyszedł na wolność. Powrócił do Paryża, gdzie przed wojną odbywał studia. Swoje przeżycia opisał w książce Musiques d’un autre monde, której próba wydania w języku polskim spotkała się z odmową. Ówczesne władze zarzuciły autorowi przesadną sielankowość oraz przedstawienie komendantów obozu zbyt łagodnie. Udało się jednak wydać inną pozycję – Gry Oświęcimskie – z pomocą londyńskiego wydawnictwa, w 1979 roku.

Dziś, aby uczcić pamięć i działalność zarówno Szymona Laksa, jak i wszystkich muzyków obozowych, proponujemy Państwu wysłuchanie pierwszej części z IV Kwartetu Smyczkowego tegoż kompozytora.